Teletıp: Uzaktan Sağlık Hizmetlerinin Hukuki Boyutu ve Uygulamaları
Av. Ali Mert Çavuşoğlu
Dila Mayda
Giriş
Günümüzde bilgi ve iletişim teknolojilerindeki hızlı gelişmeler, sağlık hizmetlerinin çeşitlenmesine, hizmetlerin daha kolay ulaştırılması için yeni girişimlere ve Ar-Ge çalışmalarına öncülük etmiştir. Bu bağlamda, “teletıp” olarak bilinen ve hastayla hekimin aynı fiziksel ortamda bulunmasını gerektirmeyen, teknolojik araçlar aracılığıyla sağlık hizmeti sunumu giderek yaygınlaşmaktadır.
Türkiye'de teletıp uygulamalarının standartları, 10 Şubat 2022 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Uzaktan Sağlık Hizmetlerinin Sunumu Hakkında Yönetmelik (Yönetmelik) ile belirlenmiştir. Yönetmelik, uzaktan sağlık hizmetleri verecek kuruluşların ve sağlık personellerinin sahip olması gereken özellikler ve uzaktan sağlık hizmetlerinin kapsamı gibi pek çok hususta kapsamlı düzenlemeler içermektedir.
Uzaktan Sağlık Hizmeti Sözleşmesinin Niteliği
Yönetmelik uyarınca uzaktan sağlık hizmeti sözleşmesi, yetkilendirilmiş bir sağlık tesisi ile hasta arasında kurulan ve hekimin uzaktan sağlık bilgi sistemi üzerinden teşhis veya tedavi hizmeti sunduğu, hastanın da bunun karşılığında belirli bir ücret ödemeyi taahhüt ettiği bir sözleşme ilişkisi olarak tanımlanabilir.
AB Komisyonu ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından benimsenen teletıp tanımına göre, hekimlerin kendi aralarındaki iletişim de teletıp kapsamında ele alınmaktadır. Yönetmelik’te ise, uzaktan sağlık hizmeti olarak isimlendirilen uygulamada sadece sağlık tesisi ve hasta arasındaki ilişki düzenlenmektedir.
Teletıp Hizmetine Konu Olabilecek Sağlık Hizmetleri
DSÖ’nün belirlediği kapsama göre aşağıda sayılan hizmetlerin teletıp yöntemiyle hastaya sağlanması mümkündür:
Teleradyoloji: Tanı veya konsültasyon amacıyla dijital radyolojik görüntülerin kullanılması,
Teledermatoloji: Tanı veya konsültasyon amacıyla cilt koşullarına ilişkin tıbbi bilgilerin iletilmesi,
Telepatoloji: Tanı veya konsültasyon amacıyla hücrelerin mikroskobik görüntüleri gibi dijital patolojik verilerin iletilmesi,
Telepsikiyatri: Uzaktan ruh sağlığı hizmetleri sunulması,
Monitorizasyon (Uzaktan hasta izlemi): Çoğu zaman evde olan hastaların, sensörler ve izlem ekipmanları ile dış izlem merkezlerine durumları hakkında bilgi iletilmesi
Ülkemizde ise Yönetmelik’in 7. maddesinde sayılan sağlık hizmetlerinin teletıp yöntemiyle sağlanması mümkündür:
Uzaktan sağlık hizmeti talep eden kişi, uzaktan sağlık hizmetinin elverdiği ölçüde muayene edilebilir; kişinin tıbbî gözlem, izlem ve takibi ile değerlendirmesi yapılabilir, teşhis edilmiş hastalıkları kontrol edilebilir; tıbbî danışmanlık verilebilir; konsültasyon veya ikincil görüş talep edilebilir. Gerekli durumlarda, kişiye bir sağlık kuruluşuna fiziken müracaat etmesi önerilebilir.
Hastalıkların uzaktan yönetimi ve takibi için kişinin kan şekeri ve kan basıncı gibi klinik parametreleri değerlendirilebilir, izlenebilir, tedavi ve ilaç yönetimi sağlanabilir.
Sağlığın korunmasına ve takibine, sağlıklı yaşamın desteklenmesine, psikososyal destek hizmetlerinin sağlanmasına yönelik hizmetler verilebilir.
Sağlık riski artan veya ileri yaşlı kişilerin çok yönlü değerlendirmesi ve takibi yapılabilir.
Teknolojik imkânların elvermesi ve Bakanlıktan gerekli izinlerin alınması koşuluyla kişilere, Bakanlıkça belirlenen girişimsel veya cerrahi operasyon hizmetleri sunulabilir.
Endemik veya epidemik salgınlarda ulusal nitelikteki kılavuzlar doğrultusunda kişilerin sağlığının korunmasına yönelik gerekli tıbbî işlemler yürütülebilir.
Giyilebilir teknolojiler ve diğer tıbbî cihazlar ile sağlık hizmeti talep eden kişinin sağlık verileri ölçülebilir ve takip edilebilir.
Hekim tarafından değerlendirilen kişiye, hekimince e-reçete ve e-rapor tanzim edilebilir.
Ayrıca, tıbbi öykü alma (anamnez), ruhsal muayene, tetkik değerlendirme, takip ve izlem gibi doğrudan el atma şeklinde olmayan ve fiziki teması gerektirmeyen tıbbi işlemler de tıbbi müdahale olarak bu kapsamda değerlendirilir.
Uzaktan Sağlık Hizmeti Sağlayacak Tesisin Gereklilikleri
Uzaktan sağlık hizmeti sunmak isteyen sağlık tesisi, il sağlık müdürlüğüne başvuru yapıp gerekli şartları sağlaması durumunda uzaktan sağlık hizmeti faaliyet izin belgesi alabilir.
Devlet hastanesi, özel hastaneler veya üniversite hastaneleri faaliyet izni alabilmektedirler.
Başvuruda sunulması ve eksiksiz sağlanması gereken hususlar şunlardır:
Sağlık tesisinin açılışı ve işletilmesine ilişkin ruhsat, faaliyet izin belgesi, tescil belgesi, uygunluk belgesi ve benzer izin belgeleri,
Sağlık tesisi tarafından uzaktan sağlık hizmeti sunumunda kullanılacak uzaktan sağlık bilgi sistemini gösteren belgeler,
Sağlık tesisi tarafından uzaktan sağlık hizmeti sunumunda kullanılacak teknolojik donanımı gösteren liste,
Sağlık tesisi tarafından uzaktan sağlık hizmetine tahsis edilen mekânları gösteren liste,
Sağlık tesisinde uzaktan sağlık hizmeti sunacak sağlık meslek mensubunun adı ve soyadı, T.C. kimlik numarası veya yabancı kimlik numarası, unvanı ve branşını gösteren liste,
Uluslararası sağlık turizmi kapsamında uzaktan sağlık hizmeti sunacak sağlık tesisleri için uluslararası sağlık turizmi yetki belgesi örneği.
Uzaktan Sağlık Bilgi Sistemi
Yönetmelik madde 4/1-e hükmüne göre uzaktan sağlık hizmetinin, Uzaktan Sağlık Bilgi Sistemi üzerinden sunulması zorunludur. Bakanlık tarafından uzaktan hizmeti sunmak konusunda yetkilendirilmemiş bir sağlık tesisinin veya hekimin bizzat kendisinin, uzaktan sağlık bilgi sistemi haricinde dijital kanallar kullanarak tıbbi danışmanlık vermesi bu kapsamda değerlendirilemez.
Yapay Zekanın Teletıpta Kullanım Alanları
1) Robotik Cerrahi:
Yapay zekanın sağlık sektöründe kullanıldığı alanlardan biri cerrah robotlardır. Bu sistemler ile göz için lazer, saç nakli, üroloji, kadın hastalıkları, göğüs ve kalp cerrahisi ile diz protezi gibi birçok ameliyat gerçekleştirilebilmektedir. Doktorun hastayla aynı ortamda bulunmasına gerek olmaksızın yapay zeka destekli cerrahi sistemlerle işlem yapılabilmektedir.
2) Fizyoterapi ve Protez:
Yapay zeka algoritmaları ve robot donanımının birleşmesi ile tasarlanan ve genelde omurilik yaralanması, felç gibi rahatsızlıklar sebebiyle çeşitli kas kayıpları yaşayan hastaların fizyoterapi süreçlerinde kullanılan cihazlar da hastaların insan müdahalesi olmaksızın egzersizlerini yapıp yürüyebilmelerine yardımcı olmaktadır.
Benzer şekilde gelişmiş protezlerde de yapay zekadan yararlanılmaktadır. Hastaların vücutlarının bir parçası haline gelen ve kasları ile organize şekilde çalışan, dışarıdan sinyal ile yönetilebilen gelişmiş protezler, günümüz teknolojisi ile olanaklı hale gelmiştir.
3) Hasta Verilerinin ve Test Sonuçlarının Takibi:
Kronik rahatsızlıklar için mobil cihazlar üzerinden, doktor ve hasta aynı ortamda bulunmasa bile doktor hastanın verilerine ulaşabilmekte ve test sonuçlarını takip edip kolaylıkla yorumlayabilmektedir.
Aynı şekilde yoğun bakım üniteleri gibi hasta verilerinin gerçek zamanlı takibini gerektiren sağlık hizmetlerinin sunumunda teletıp imkanları sayesinde çok sayıda hastanın aynı anda ve gerçek zamanlı olarak verimli ve etkin takibi sağlanabilmektedir.
Hasta verilerinin uzaktan takibi ve yorumlanmasında yapay zeka araçlarının sunduğu imkanlardan yararlanılarak çok sayıda hastanın ihtiyaçlarının hızlı ve isabetli biçimde belirlenmesi mümkün hale gelmektedir.
4) Kişiye Özel Tedavi ve Evde Bakım
Bazı rahatsızlıklar için bağışıklık sistemi, yaşam koşulları gibi nedenlerle tedavi kişiye özel düzenlenmelidir. Bu gibi durumlarda özgün tedavi yöntemleri geliştirilmesi için yapay zeka uygulamalarından yararlanılmaktadır. Alzheimer, bunama gibi rahatsızlıkları olanların düzenli takip edilmesi ve anlık evde bakım hizmetinin sağlanmasının kolaylaşmasının sağlanması için yapay zekadan yararlanılmaktadır.
Teletıp Hizmetlerinin Sigorta Kapsamı
Uzaktan sağlık hizmetlerinin sigorta kapsamı ve geri ödeme usulü Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından yayımlanan Sağlık Uygulama Tebliği'nde (SUT) belirlenmiştir. 21 Nisan 2024 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan değişiklikle, uzaktan sağlık hizmetleri SUT kapsamına dahil edilmiştir.
SUT Madde 2.2.1.B-4’e göre;
Uzaktan hasta değerlendirmeye yönelik sağlık hizmetlerinde tüm branşlarca sunulan sağlık hizmetleri bedelleri SUT eki EK-2/B Listesinde yer alan “520032 Uzaktan hasta değerlendirmeye yönelik sağlık hizmetleri” işlem kodundan faturalandırılır.
Sağlık Bakanlığına bağlı üçüncü basamak sağlık hizmeti sunucuları tarafından yapıldığında “520032” işlem puanı bedelinin iki katı olarak faturalandırılır. Aynı sağlık hizmeti sunucusunda aynı hasta için günde en fazla bir adet “Uzaktan hasta değerlendirmeye yönelik sağlık hizmeti” bedeli Kurumca karşılanır.
Reçete edilmesi halinde ilaçlar sözleşmeli eczanelerden temin edilir.
Kuruma fatura edilen “Uzaktan hasta değerlendirmeye yönelik sağlık hizmetlerinde” başvuru sayısı sağlık hizmeti sunucusuna gün içindeki acil servis başvuruları hariç olmak üzere tüm branşlarda ayaktan başvuru sayısı toplamının %15’ini geçemez.
Hastanın aynı sağlık hizmeti sunucusuna, acil servise başvuruları hariç olmak üzere daha önce aynı uzmanlık dalı için ayaktan başvurusunda SUT eki EK-2/A Listesinde yer alan tutarların faturalandırılması durumunda ayaktan başvurduğu gün dâhil, 10 (on) gün içinde aynı uzmanlık dalı için “520032 Uzaktan hasta değerlendirmeye yönelik sağlık hizmetleri” işlemi faturalandırılamaz.
Hastanın aynı sağlık hizmeti sunucusuna, acil servise başvuruları hariç olmak üzere daha önce aynı uzmanlık dalı için ayaktan başvurusunda “520032 Uzaktan hasta değerlendirmeye yönelik sağlık hizmetleri” işleminin faturalandırılması halinde ayaktan başvurduğu gün dâhil, 10 (on) gün içinde aynı uzmanlık dalı için “520032 Uzaktan hasta değerlendirmeye yönelik sağlık hizmetleri” işlemi ve SUT Eki EK-2/A Listesinde yer alan tutar faturalandırılamaz.
Sadece SUT eki “Ayaktan Başvurularda İlave Olarak Faturalandırılacak İşlemler Listesi (EK-2/A-2)”nde yer alan işlemlerin bedelleri faturalandırılır.
Uzaktan Sağlık Hizmetlerinde Bilgilendirme Yükümlülükleri
1. Aydınlatma Yükümlülüğü
Uzaktan sağlık hizmeti sunan sağlık tesisinin hastanın aydınlatılmasına ilişkin yükümlülüğü, Yönetmelik’in hastanın bilgilendirilmesi başlıklı 9. maddesinde ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. İlgili maddeye göre, sağlık mensubunun kimliği ve uzmanlığı, aynı ortamda bulunmadan bu hizmetin sunulacağı bilgisi, yüz yüze sağlık hizmetinin muadili olmayacağı, uygulamalı tedaviler ile uzaktan sağlık hizmetinin farklı olduğu, devam eden tedavi varsa bunu aksatacak şekilde uzaktan tedavi uygulanamayacağı, acil durumda en yakın acil servise gidilmesi gerektiği, ücreti, tarafların rızası olmadan ses ve görüntü kaydının yasak olduğu ancak kişisel verilerin korunması mevzuatına uygun şekilde Sağlık Bakanlığı bilgi sistemine kişisel bilgilerin aktarılacağı, kamera mikrofon erişim izinleri, karşı tarafa bilgi verilerek hizmetin her an sonlandırılabileceği, sağlık hizmeti veren kişinin bilişim sistemlerinin güvenliğinden sorumlu olduğu, bu hizmetin mahiyeti ve sonuçları hakkında hastaya bilgi verilmelidir.
2. Aydınlatmanın Usulü
Hastanın kendisinin bilgilendirilmesi esastır. Hastanın kendisi yerine bir başkasının bilgilendirilmesini talep etmesi halinde, bu talep kişinin imzası ile yazılı olarak kayıt altına alınmak kaydıyla, sadece bilgilendirilmesi istenilen kişilere bilgi verilir. Rızanın hastanın yasal veya iradi temsilcisi tarafından verilecek olması durumunda, bu kişiler aydınlatılmalıdır.
Bilgilendirme uygun ortamda ve hastanın mahremiyeti korunarak yapılır.
3. Hastanın Kişisel Verilerinin Güvenliği
Yapılan bu aydınlatmalara, ilgili kişinin 6698 s. Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) m. 11 hükmünde belirlenen hakları dahil edilmelidir. Buna göre hasta, kişisel verilerinin işlenip işlenmediği, işlendiyse hangi amaçla işlendiği, aktarıldığı üçüncü kişiler, talebi halinde kişisel verilerinin silinebileceği veya yok edileceği, kişisel verilerin düzeltilmesi, silinmesi veya yok edilmesine ilişkin işlemlerin kişisel verilerin aktarıldığı üçüncü kişilere bildirilmesini isteme hakkının olduğu, işlenen verilerin münhasıran otomatik sistemler vasıtasıyla analiz edilmesi suretiyle kişinin kendisi aleyhine bir sonucun ortaya çıkmasına itiraz etme hakkının olduğu ve aydınlatma dışında, kanuna aykırı işlenen verileri sebebiyle zarara uğraması durumunda bunu talep edebileceği konularında bilgilendirilmelidir.
İdari Yaptırımlar
Uzaktan sağlık hizmetlerinin sunulmasına yönelik konulan standartlara uyulmaması halinde sağlık tesisleri veya sağlık personellerine uygulanacak yaptırımlar Yönetmelik'in EK-2 kısmında sayılmıştır. Buna göre;
Bir sağlık tesisinin, Bakanlıktan izin almadan uzaktan sağlık hizmeti sunması halinde sağlık tesisinin uzaktan sağlık hizmeti faaliyeti Valilikçe derhal durdurulur.
Sağlık tesisi, uzaktan sağlık hizmeti sunmaya yetkili olmadığı bir alanda hizmet sunarsa, bunun tespiti halinde sağlık tesisi uyarılarak 1 ay süre verilir. İkinci kez tespit edilirse, uzaktan sağlık hizmeti 10 gün süre ile durdurulur. Bu hizmeti yetkisiz şekilde sunan sağlık meslek mensubunun 1 ay süreyle uzaktan sağlık hizmeti sunmasına izin verilmez. Üçüncü kez tespit edilmesi halinde, sağlık tesisinin uzaktan sağlık hizmeti sunma yetki belgesi geri alınır. Tekrar yetki belgesi almak için 1 yıldan önce başvuru yapılamaz. Yetkisiz uzaktan sağlık hizmeti sunan kişi ikinci tespittekiyle aynı kişiyse 1 yıl süre ile uzaktan sağlık hizmeti sunulmasına izin verilmez.
Yönetmelik’te sayılan sağlık hizmetleri dışında bir hizmetin sunulması halinde, birinci ve ikinci tespitlerde sağlık tesisi uyarılarak 1 aylık süre verilir. Üçüncü kez tespit edilirse, uzaktan sağlık hizmeti 10 gün süre ile durdurulur. Yetkisiz uzaktan sağlık hizmeti sunan sağlık mensubunun 1 ay süre ile bu hizmeti vermesine izin verilmez. Dördüncü kez tespit edilirse sağlık tesisinin uzaktan sağlık hizmeti belgesi geri alınır. Tekrar yetki belgesi alınması için 1 yıldan önce başvuru yapılamaz.
Adına çalışma belgesi düzenlenmemiş bir sağlık meslek mensubunun bu hizmeti vermesi durumunda birinci tespitte sağlık tesisi uyarılarak 1 aylık süre verilir. İkinci kez tespit edilirse, uzaktan sağlık hizmeti 10 gün süre ile durdurulur. Bu hizmeti yetkisiz şekilde sunan sağlık meslek mensubunun 1 ay süreyle uzaktan sağlık hizmeti sunmasına izin verilmez. Üçüncü kez tespit edilmesi halinde, sağlık tesisinin uzaktan sağlık hizmeti sunma yetki belgesi geri alınır. Tekrar yetki belgesi almak için 1 yıldan önce başvuru yapılamaz. Yetkisiz uzaktan sağlık hizmeti sunan kişi ikinci tespittekiyle aynı kişiyse 1 yıl süre ile uzaktan sağlık hizmeti sunulmasına izin verilmez.
Sağlık tesisinde Türkiye’de meslek ifasına uygun olmayan kişiler uzaktan sağlık hizmeti sunuyor ise, birinci tespitte uzaktan sağlık hizmeti durdurularak ilgili kişi hakkında Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulur. İkinci kez tespiti halinde faaliyet durdurularak sağlık tesisinin bir önceki aya ait brüt hizmet gelirinin yüzde biri oranında idari para cezası verilir. İlgili kişi hakkında Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulur. Üçüncü kez tespit halinde, sağlık tesisinin uzaktan sağlık hizmeti belgesi geri alınır. Tekrar yetki belgesi alınması için 1 yıldan önce başvuru yapılamaz.
Sunulan hizmette, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu tarafından kaydedilmiş tıbbi cihazlar dışında bir cihaz kullanılması halinde, birinci ve ikinci tespitlerde sağlık tesisi uyarılarak bir ay süre verilir. Üçüncü tespitte uzaktan sağlık hizmeti 10 gün süre ile durdurulur. Bu hizmeti yetkisiz şekilde sunan sağlık meslek mensubunun 1 ay süreyle uzaktan sağlık hizmeti sunmasına izin verilmez. Tekrar tespit edilmesi halinde, sağlık tesisinin uzaktan sağlık hizmeti sunma yetki belgesi geri alınır. Tekrar yetki belgesi almak için 1 yıldan önce başvuru yapılamaz.
Aydınlatma Yükümlülüğüne İlişkin Yaptırımlar
Aydınlatma yükümlülüğünün ihlaline ilişkin aşağıda sayılan durumlarda ilk ve ikinci tespitte sağlık tesisi uyarılıp bir ay süre verilmekte, üçüncü tespitte uzaktan sağlık hizmeti faaliyeti on gün süreyle durdurulmakta, dördüncü kez tespit edilmesi halinde sağlık tesisinin uzaktan sağlık hizmeti yetki belgesi geri alınmakta ve yetki belgesi için bir yıldan önce başvuru yapılamamaktadır. Bu durumlar:
1) Yönetmeliğin 9/1 maddesine göre bilgilendirme yapılmaz ise
2) Hizmet alan kişinin kimliğini doğrulamaya yönelik gerekli tedbirler alınmazsa
3) Yönetmeliğin 11. Maddesi ve Hasta Hakları Yönetmeliği uyarınca gerekli tedbirler alınmazsa
4) Sağlık tesisi verileri KVKK ve ikincil düzenlemelere uygun saklamazsa
5) Sunulan sağlık hizmetleri tarafların açık rızası olmaksızın görüntülü veya sesli olarak kayıt altına alınır veya hizmet esnasında fotoğraf çekilirse
Aydınlatma yükümlülüğünün ihlaline ilişkin aşağıda sayılan durumlarda ise üçüncü tespitle birlikte hizmeti sunmaya ilişkin yetki belgesi geri alınmakta ve bir yıldan önce başvurulamamaktadır.
1) Alınan görüntü ve ses kayıtları Bakanlığın izin verdiği güvenli veri merkezlerinde saklanmazsa
2) Sağlık tesisine başvuran kişiler için uzaktan sağlık hizmetine ilişkin iş ve işlemler dijital ortamda kaydediliyor ise Bakanlığın belirlediği usul ve esaslar çerçevesinde merkezi sağlık veri sistemine aktarılmazsa
3) Bakanlığın talep ettiği bilgi ve belgeler Bakanlığa gönderilmezse
Yönetmelik hükümlerine aykırılığın tespit sayıları bir yıllık süre esas alınarak belirlenir. Bir yıllık süre, birinci tespitin yapıldığı tarih itibariyle başlar.
Sonuç
Sağlık hizmetlerinin teletıp yöntemiyle sunulması modern sağlık hizmetlerinin erişilebilirliğini artırarak hastaların tedaviye etkin ve verimli biçimde ulaşabilmelerini, sağlık çalışanlarının ise iş yüklerini hafifletmeyi ve mesleklerini daha verimli biçimde icra edebilmelerini sağlamayı hedefleyen önemli bir gelişmedir. Türkiye'de uzaktan sağlık hizmetlerine ilişkin mevzuat, olağan sağlık hizmeti sunumundan oldukça ciddi farklılıklar taşıyan bu hizmetlerin belirli standartlar çerçevesinde sunulmasını, böylece hastaların haklarının korunmasını ve sağlık kuruluşlarının denetlenmelerini sağlamayı amaçlamaktadır. Uzaktan sağlık hizmetleri yapay zeka ile desteklendiğinde hastaların aydınlatılmaları ve “nitelikli veri” grubuna giren kişisel verilerin korunması özellikle önem arz etmektedir. Bu amaçla uzaktan sağlık hizmetlerinin sunumunda ilgili mevzuat hükümlerine riayet edilmemesi ciddi yaptırımlara tabi kılınmıştır. Uzaktan sağlık hizmeti sunan sağlık kuruluşlarının faaliyetlerini ilgili mevzuata riayet ederek gerçekleştirmeleri büyük önem arz etmektedir.
Kaynakça
6698 s. Kişisel Verilerin Korunması Kanunu
World Health Organization (WHO), Global strategy on digital health 2020–2025, https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/364221/9789240059184-eng.pdf?sequence=1
Uzaktan Sağlık Hizmetlerinin Sunumu Hakkında Yönetmelik, 10.02.2022 tarihli ve 31746 sayılı Resmî Gazete, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/02/20220210-2.htm
DOĞRAMACI, Y.G., Teletıp, Sağlık Turizmi ve Uzaktan Sağlık Hizmetleri: Mesafeli Sözleşmeler, İstanbul Hukuk Mecmuası, 78 (2), 657-710, 2020, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1351701
Kişisel Verileri Koruma Kurumu (KVKK), İlgili kişinin hakları, https://www.kvkk.gov.tr/Icerik/2036/Ilgili-Kisinin-Haklari
BADUR, E., Uzaktan Sağlık Hizmeti Sözleşmesi, Araştırma Makalesi, Hacettepe HFD, 12(2), 2022, 1162-1199, 2022, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2643069
Kotil, Z. Ö., Kişisel Verilerin Korunması Çerçevesinde Yapay Zeka, (2022), On İki Levha Yayıncılık.
Akalın, B., & Veranyurt, Ü. (2021). Sağlık hizmetleri ve yönetiminde yapay zekâ. Acta Infologica, 5(1), 231-240. https://doi.org/10.26650/acin.850857
